8 Soruda Başkanlık Sistemi

Türkiye’de ilk başlarda Başkanlık sistemi olarak gündeme getirilen sistem değişikliği talebi, bir süre sonra Türk tipi başkanlık sistemi ve en son da Cumhurbaşkanlığı sistemi isimleriyle gündeme alındı.

Tüm bu süreç içerisinde de halk, “Başkanlık sistemi nedir?” sorusunun yanıtını aramaya başladı.

İşte bu sorunun 8 maddelik yanıtı:

1. Başkanlık Sistemi Nedir?

Yasama, yürütme ve yargı erklerinin sert bir şekilde ayrılığı ilkesini benimsemiş yönetim şeklidir. Bu sistemde doğrudan halk tarafından belirli süre için seçilen başkan, yürütme erkinin başıdır. Başkanın yasama organını feshetme yetkisi olmadığı gibi yasama organı da belirli durumlar haricinde (vatana ihanet) yürütmeyi (başkanı) feshedemez. Başkanlık sistemini uygulayan bazı devletler üniter sistemi uygularken bazıları da federal sistemle yönetilmektedir.

2. Başkanın Görev ve Yetkileri

Kabineyi kurar, bakanlar kurulu kendisine bağlıdır.
Yasama organına üyeliği olamaz.
Yasaları veto etme hakkına sahiptir.

3. Başkanlık Sisteminin Artıları

Güçler ayrılığı ilkesi sert bir şekilde uygulanır.
Başkanın doğrudan halk tarafından seçilmesi sebebiyle doğrudan yetki uygulaması vardır.
Başkan yetkileri sayesinde hızlı karar alır ve uygular.
Yasama ve yürütme organlarının birbirini feshedememesi sebebiyle istikrardan söz edilebilir.

4. Başkanlık Sisteminin Eksileri

Sistemin demokratik olmadığını savunan bazı siyaset bilimciler, başkanlık sisteminin otoriterleşme yönünde eğilimleri içerisinde barındırdığını söylemektedir.
Başkanlık sisteminin ABD dışındaki ülkelerde istikrar oluşturduğu söylenemez.
Başkanın görev süresi dolmadan görevden alınamaması eleştiri kaynağı olmaktadır.

5. Başkanlık Sistemini Uygulayan Ülkeler

ABD, Brezilya, Azerbaycan, Gana, Meksika, Uruguay, Türkmenistan, Kolombiya, Şili, Kenya, Güney Kıbrıs, Dominik Cumhuriyeti Başkanlık sistemiyle yönetilen ülkelerin başında gelir. > Tam Liste

6. Cumhurbaşkanlığı Sistemi Nedir?

Milletvekilleri bakan olmaları durumunda vekillikleri düşer.
Bütçeyi Cumhurbaşkanı hazırlar.
Cumhurbaşkanı ordunun başıdır.

7. Farkı Ne?

Parlementer sistemde güvenoyu Başbakanı düşürür. Başkanlıkta, başkan hiçbir şekilde görevden alınamaz. Yürütme yetkisi Başbakandan Başkana geçer.

8. Türk Tipi Başkanlık Sistemi Nedir?

Üniter devlet yapısının korunması ve tek meclis sistemini esas alır. Siyasi kilitlenme ihtimallerine karşın başkana ve parlamentoya karşılıklı fesih yetkisi verilir. Bu durumda kurumların kendi görevleri de fesh edilmiş olacaktır.